In Hantumhuizen komt de eerste Agora basisschool in Friesland. Ten tijde van ons symposium in februari 2025 was Noord-Nederland een witte vlek op de kaart. Inmiddels is in Raalte een Agora VO school gestart en komen er zeker 2 Agora’s bij in het schooljaar 2026-2027. In Groningen zijn er ook interessante ontwikkelingen. Agora komt ook naar Noord-Nederland. Mascha van der Vlies schreef dit onderstaande artikel voor de Leeuwarder courant en is gepubliceerd op 23 december 2025.
Petra de Groot (links) en Gerda Pander-Dijkstra met voor hun de maquette van de nieuwe school. Foto: Marcel van Kammen
Toen christelijke basisschool De Fjouwerhoeke in Hantumhuizen een nieuw gebouw mocht neerzetten, vroeg de school zich af: welk onderwijs gunnen we onze kinderen eigenlijk?
Waar je het niet verwacht, tref je een school. In het lege land boven Dokkum, tussen dorpen als Hiaure, Hantumhuizen, Hantum en Hantumerútbuorren staat op een kruising van enkele wegen al sinds het einde van de jaren vijftig christelijke basisschool De Fjouwerhoeke.
Zo’n 60 kinderen gaan er naartoe, er zijn 10 personeelsleden. In de hal verraden stevige, bemodderde laarzen en enkele klompen de achtergrond van sommige kinderen. Ouders zijn hier veelal ondernemers in praktische beroepen, vaak in de agrarische sector.
Het is de-een-na laatste dag voordat de kerstvakantie begint. De kerstviering voor de ouders is al geweest en in de gangen halen vrijwilligers de versieringen weg. In de lokalen werken leerlingen aan hun projectopdrachten over het brein.
Zonsopgang
Rondom het thema ‘hoe werken je hersenen?’ maken ze bordspellen, een escaperoom en quizzen. Door de gangen slepen kinderen met attributen om de escaperoom goed aan te kleden. De geluiden klinken duidelijk door in de gezellige personeelsruimte.
Het gebouw is aan vervanging toe. Hier en daar slaat het vocht door en de temperatuur is niet overal goed te regelen. En tegelijk voelt de school aan als een groot huis. Groep 6, 7 en 8 geniet van de plek. „Geregeld kijken we even naar buiten om de prachtige zonsopgang te zien of te kijken hoe een buizerd landt aan de slootkant”, zegt groepsleerkracht Gerda Pander-Dijkstra.
Met het plan voor een nieuwe school kwam er een belangrijke vraag op tafel te liggen: welk onderwijs gunnen we onze kinderen eigenlijk? Want wat je neerzet, bepaalt hoe je in de school werkt en met elkaar omgaat. En dat minstens voor de komende 60 jaar.
Een veelgehoorde vraag in onderwijsland dringt ook tot Hantumhuizen door. Past onze onderwijsvorm nog wel bij deze tijd? Al honderd jaar is de manier van lesgeven amper veranderd: je neemt een rechthoekig lokaal, zet bankjes achterelkaar op een rij, plaatst er een leraar voor die kinderen vertelt wat ze moeten doen en wat ze moeten weten. Het vaak gehoorde antwoord in onderwijsland is dan ook: dit past niet meer bij deze tijd.
Docenten en de nieuw aangestelde directeur Petra de Groot startten 2,5 jaar geleden gesprekken over gezamenlijke waarden. Na gespreksrondes met ouders kwam duidelijk naar voren dat de individuele ontwikkeling van kinderen van het grootste belang is, zegt De Groot. „Ouders zeiden: zie mijn kind, haal eruit wat erin zit en laat het zich fijn voelen.”
Buitenspeelkinderen
Via een bestuurder kwam De Groot op het spoor van Agora-onderwijs, dat zij toen nog niet kende. Dit type onderwijs houdt in dat kinderen zelf kiezen waarin ze zich willen verdiepen, via zogenoemde challenges . Vanuit die intrinsieke motivatie beseft het kind dat het kennis nodig heeft om verder te komen in die challenge .
Leerkracht Gerda Pander-Dijkstra verduidelijkt. „Op onze school zitten vooral veel buitenspeelkinderen. Dan loopt er weer een groepje door het bos hiernaast, vindt iemand een kapot vogelhuisje en vraagt ons of ze die mogen repareren. Vanuit klassiek onderwijs zegt een leraar: dat is goed, pak het zo en zo aan, gebruik deze gereedschappen en ga er zo mee om. Vanuit Agora zeg je: dat is goed, en wat denk je dat je nodig hebt?”
Een kind komt er dan al gauw achter dat het misschien moet leren meten om het vogelhuisje te repareren. „De coach moet dan een lesje meten geven en wellicht zijn er meer kinderen die daartegenaan lopen in hun onderzoeksproject. Het punt is dat ze willen leren meten, omdat ze iets voor ogen hebben. Dan is die leerling erg gemotiveerd en komt ze toch terecht bij de basisvakken.”
Motivatie is in klassieke systemen weleens een probleem, stelt De Groot. „Kinderen moeten nu allemaal door dezelfde hoepels springen en door hetzelfde systeem worden gedrukt. Maar soms lukt dat niet – of juist heel goed.”
Trekken aan gras
Pander-Dijkstra: „Dan blijf je trekken aan gras om harder te laten groeien. Met steeds meer opdrachten en oefeningen raakt het kind gedemotiveerd, voelt zich minderwaardig en gaat niet meer graag naar school. Andersom ook. Als een kind in groep 7 alle stof al beheerst, wordt het een uitdaging om het nog een jaar gemotiveerd te houden. Je moet dan concluderen dat dit systeem vooral werkt voor de gemiddelde leerling.”
Op De Fjouwerhoeke is het middagprogramma ingericht op de Agoramanier. Het ochtendaanbod, met rekenen en taal, is vooralsnog bij het oude gebleven. „Wij zijn in transitie”, aldus De Groot. De christelijke identiteit blijft daarbij overigens onaangeroerd.
Een grote verandering is het verdwijnen van de huidige groepsindeling. „Het kan zijn dat een kind uit groep 6 zich bij onderdelen als rekenen of sociaal-emotionele ontwikkeling, prettiger voelt in de bovenbouw dan in de middenbouw, of andersom. Bij Agora is dit heel normaal en wordt het niet gezien als een probleem als een 10-jarige in de middenbouwgroep zit”, zegt Pander-Dijkstra.
En voor alle duidelijkheid: taal, rekenen en alle andere basisvakken blijven van het grootste belang op een basisschool. „Natuurlijk worden we hierop gecontroleerd. Maar hoe we de kinderen die vakken bijbrengen, dat kan heel anders dan tot nu toe gebeurde”, aldus De Groot.
Plek voor uitbreiding
De tijd om helemaal om te schakelen naar Agora is er ook nog wel. De bouw van de nieuwe school start komende zomer en is, als alles meezit, een jaar later klaar. De school is dan de eerste Agora-basisschool in Noord-Nederland.
„We blijven een buitenschool, wat overigens heel goed past bij Agora. Onze ruimten zijn zo ontworpen dat we buiten en binnen kunnen werken. Er zijn sowieso weinig deuren, al kunnen we wel ruimten wat dichter maken.”
Het gebouw komt in een lus te liggen over het terrein, iets ten westen van de huidige school. Het krijgt de vorm van een kapschuur. Er is ruimte om in dezelfde stijl bij te bouwen, mochten er in de toekomst meer functies bijkomen. Het is de bedoeling een volwaardige bibliotheek te vestigen die voor iedereen in de buurt toegankelijk wordt.
De schoolbel luidt al bijna voor het laatst deze donderdag. En nog steeds gebeurt er van alles in de gang en is de escaperoom nog steeds in opbouw. De juf ziet haar bovenbouwleerlingen hier en daar wat worstelen met de attributen.
„Dan zie ik dat ze sommige dingen niet heel handig doen. Als leerkracht heb je dan gauw de neiging om te zeggen: je moet het niet zo, maar zo doen. Maar dan pak je juist hun eigen leerproces af. Dat is zonde, want je onderbreekt echt iets. Het kost leerkrachten tijd om zich hierop aan te passen.”
In een kamertje werkt Lieke Haanstra met een klasgenootje aan een Monopoly-spel over de hersenen. „Bij ons betaal je geen huur voor je huis, maar huur voor het gebruik van je hersenen”, zegt Lieke uit groep 8. „We leren zo heel veel over de delen van de hersenen. We bepalen zelf wat we maken en als het spel klaar is, kunnen we het gaan spelen. Dit is heel leuk en we onthouden alles veel beter.”
Geef een reactie